pershndetje te dshur lexues

Flauti (lat. flatus, it. flauto, gr. πλαγίαυλος) quhet instrumenti i frymës, në të cilin tingulli formohet duke i fryrë me gojë një hapjeje të vogël. Nga përplasja e valëzës së ajrit krijohen vorbulla, që shkaktojnë dridhje të gypit të ajrit të instrumentit. Ndryshimet në regjistrin e tingullit të prodhuar krijohen duke hapur dhe mbyllur vrimat, që gjenden përgjatë gypit. Në varësi të pozicionit mbajtës të instrumentit dallojmë flautin e drejtë ose fyellin (fyelli dhe flautin e tërthortë (flauto traverso), i cili del në shumë versione nëpër qytetërime të ndryshme.

Historia

Ka dëshmi se lloje të flautit përdoreshin si vegla muzikore që prej periudhës së neandertalit, rreth 50.000 vjet më parë. Në Greqinë e Lashtë përdorej flauti dyjar, i cili shfaqet nëpër shumë enë dhe skulptura antike. Flauti i tërthortë del edhe nëpër skulptura romake dhe bizantine, por gjithashtu është i përhapur edhe në muzikën e Azisë së Vogël (me referenca që prej shek. IX para e.s.) dhe Evropës Perëndimore (dëshmohet që në shek XII pas e.s.) Fyelli është i përhapur në muzikën popullore të Lindjes së Mesme Ballkanit. Arkeologë gjermanë kanë zbuluar fyej prej kockash zogu dhe fildishi, me moshë të paktën 35.000-vjeçare dhe që përbëjnë pas gjithë gjasash veglat muzikore më të lashta në botë [1].

Që nga Rilindja e këtej shumë vepra pikture dëshmojnë përdorimin e gjerë të flautit në Evropë.

Për hir të saktësisë duhet thënë se në Evropën Perëndimore deri nga Mesjeta deri në mes të shek. XVIII mbizotëronte fyelli. Pas kësaj u përhap flauti, i cili përdoret edhe sot e kësaj dite në një trajtë më të përsosur si instrument i orkestrës. Deri aty nga mesi i shek. XVII gypi i flautit ishte kompakt dhe me vrima cilindrike. Vijimisht u shfaq, duke filluar nga Franca, një tip flauti i "zbërthyeshëm" në tri pjesë (flauti i zbërthyeshëm 1780): koka, pjesa e mesme dhe baza. Ndër to, koka kishte një vrimë cilindrike, ndërsa pjesët e tjera një vrimë të anasjelltë konike. Ky tip flauti lehtëson saktësinë në shpimin e vrimave dhe në ndreqjen e tingullit nëpërmjet ndërshtënies së pjesëve të mesme gjatësie të ndryshme.